To στεγαστικό ζήτημα αναδεικνύεται τα τελευταία χρόνια ως ένα από τα πιο κρίσιμα προβλήματα της καθημερινότητάς μας, τόσο σε πανελλαδικό […]
To στεγαστικό ζήτημα αναδεικνύεται τα τελευταία χρόνια ως ένα από τα πιο κρίσιμα προβλήματα της καθημερινότητάς μας, τόσο σε πανελλαδικό επίπεδο όσο και ειδικά για τη ζωή των κατοίκων της Αθήνας.
Η εκτόξευση των τιμών των ακινήτων και των ενοικίων, η εκτίναξη της υπερχρέωσης που οδηγεί σε πληθώρα πλειστηριασμών και εξώσεων, η κατάργηση των ελάχιστων προγραμμάτων δημόσιας και κοινωνικής κατοικίας, η ανεξέλεγκτη αύξηση της βραχυχρόνιας μίσθωσης, και η σχεδόν ανύπαρκτη κοινωνική πολιτική στέγασης για τις ευάλωτες ομάδες, συνιστούν κάποιες από τις κυρίαρχες αιτίες της στεγαστικής κρίσης.
Το υποτιθέμενο συνταγματικά αναγνωρισμένο δικαίωμα στη στέγη δεν υφίσταται στην πράξη. Η στέγη στην μεταπολεμική Ελλάδα δεν αντιμετωπίστηκε ποτέ ως κοινωνικό αγαθό, αλλά αντιθέτως για πολλά χρόνια αποτελούσε “ιδιωτική υπόθεση” στα μεγάλα αστικά κέντρα, και δη στην Αθήνα, ενώ η εμπορευματοποίηση της και η άκρατη εκμετάλλευση της γης παρείχαν οικονομικά προσιτή απόκτηση κατοικίας, μια κατάσταση που σήμερα έχει αλλάξει ριζικά.
Τι συμβαίνει πραγματικά με το πρόβλημα της στεγαστικής κρίσης στον Δήμο των Αθηναίων;
Η έλλειψη κοινωνικής πολιτικής στέγασης στον Δήμο Αθηναίων είναι δραματικά εμφανής, καθώς δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για τις πραγματικές ανάγκες των ευάλωτων ομάδων, όπως κακοποιημένες γυναίκες, ηλικιωμένους, άτομα με αναπηρίες, ανέργους, καθώς και άτομα που υφίστανται ρατσισμό και σεξισμό. Παράλληλα, η πρώτη μερική καταγραφή των αστέγων πριν από τρία χρόνια παρέμεινε «πιλοτική», αφήνοντας άγνωστο τον ακριβή αριθμό τους, ενώ δεν υπάρχει καταγραφή για όσους/-ες ζουν σε ακατάλληλα ή υπερπλήρη καταλύματα. Επιπλέον, πρόσφυγες και μετανάστες παραμένουν χωρίς υποστήριξη, καθώς το πρόγραμμα Εστία, με περιορισμένη κάλυψη, οδηγεί σε έξωση οικογένειες προσφύγων που αποκτούν άσυλο, αφού θεωρείται ότι δεν χρειάζονται πλέον στήριξη στέγασης. Τέλος, καθημερινά, υπερχρεωμένα νοικοκυριά απειλούνται από πλειστηριασμούς και εξώσεις, με 581 κατοικίες να χάνονται στο Δήμο Αθηναίων μόνο το 2024.
Το πρόβλημα της στεγαστικής κρίσης πλέον δεν μπορεί να κρύβεται κάτω από το χαλί. Με τις εξωφρενικές αυξήσεις των ενοικίων σε συνδυασμό με την ακρίβεια, τον πληθωρισμό που συνεχώς ανεβαίνει αλλά και το αυξημένο κόστος των λογαριασμών του ρεύματος, το «να βγει ο μήνας» έχει μετατραπεί σε άθλο. Η συντήρηση ενός σπιτιού -και μάλιστα ενοικιαζόμενου- έχει καταστεί σχεδόν αδύνατη για την πλειοψηφία των ανθρώπων που ζουν από το μισθό τους. H κρίση αυτή διαπερνά τους/τις νέους/-ες που μένουν στα γονικά τους σπίτια, και τους/τις φοιτητές/-τήτριες από την περιφέρεια που δεν μπορούν να έρθουν για σπουδές λόγω έλλειψης διαθέσιμης φοιτητικής κατοικίας από τις πανεπιστημιακές εστίες, καθώς αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στα υπέρογκα ενοίκια. Σήμερα, το ένα τρίτο περίπου του πληθυσμού δαπανά περισσότερο από το 40% του διαθέσιμου εισοδήματος για ενοίκια και στεγαστικές δαπάνες. Ακόμα, το 70% των εργαζομένων αμείβεται με μισθούς έως 1.100€, ενώ μόλις το 12% φτάνει το ανώτερο όριο, με τους καθηλωμένους μισθούς, την αυξανόμενη ακρίβεια και τις ανεξέλεγκτες τιμές στα ενοίκια και τα ακίνητα, να επιβαρύνουν σημαντικά τα νοικοκυριά, κυρίως στα αστικά κέντρα.
Η Αθήνα γίνεται μια πόλη όλο και πιο αφιλόξενη για τους κατοίκους της, μετατρέποντας τη δυνατότητα διαμονής στις γειτονιές του κέντρου ένα πολύ ακριβό σπορ, αναγκάζοντας πάρα πολλούς ανθρώπους να εγκαταλείψουν τις γειτονιές και τα σπίτια τους. Αντιθέτως η Αθήνα γίνεται ολοένα και πιο ελκυστική για κάθε είδους τουρίστες. Η ανεξέλεγκτη τουριστικοποίηση συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στην αύξηση των ενοικίων. Ειδικότερα, η ραγδαία ανάπτυξη της βραχυχρόνιας μίσθωσης, τύπου airbnb, οδηγεί αφενός στην αύξηση των ενοικίων και αφετέρου στη μείωση των διαθέσιμων κατοικιών για μακροχρόνια μίσθωση.
Και όλα αυτά τη στιγμή που χιλιάδες ακίνητα παραμένουν κλειστά, περίπου 650.000 κατοικίες, στην Ελλάδα, εκ των οποίων τα μισά στην Αττική. Πολλά από αυτά είναι κλειστά λόγω παλαιότητας ή για την αποφυγή καταβολής φορολογικών εισφορών, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό ανήκει σε τράπεζες και funds που τα απέκτησαν μέσω κατασχέσεων και πλειστηριασμών.
Μπροστά σε αυτό το εκρηκτικό πρόβλημα, η κυβερνητική πολιτική σχετικά με το ζήτημα της στέγης μπορεί να κριθεί τουλάχιστον ανεπαρκής και προσχηματική.
- Απαγόρευση νέων αδειών βραχυχρόνιας μίσθωσης στα διαμερίσματα 1ο, 2ο και 3ο του Δήμου Αθηναίων, όπου ήδη παρατηρείται κορεσμός, και έτσι το πρόβλημα αυτό θα μετακυλήσει τις πιέσεις σε άλλες περιοχές όπως το 4ο, 5ο, 6ο και 7ο διαμέρισμα (Σεπόλια, Πατήσια, Κυψέλη, Αμπελόκηποι), οδηγώντας τις τιμές των ενοικίων προς τα πάνω και μειώνοντας τα διαθέσιμα σπίτια προς ενοικίαση. Παράλληλα ήδη εκατοντάδες νέοι κωδικοί βραχυχρόνια μίσθωσης ανοίγουν μέχρι το τέλους του έτους στις περιοχές αναστολής.
- Η παροχή κινήτρων σε ιδιοκτήτες κλειστών ακινήτων για διάθεση σε μακροχρόνιες μισθώσεις, μέσω μείωσης του ΕΝΦΙΑ και δανείων έως 20.000€ με μηδενικό επιτόκιο για ανακαίνιση, με τον όρο ότι τα ακίνητα θα διατεθούν για μακροχρόνια μίσθωση. Ωστόσο, δεν υπάρχει τίποτα δεσμευτικό σε αυτό το μέτρο όσον αφορά το ύψος του ενοικίου και συνεπώς η αποτελεσματικότητά του είναι εξαιρετικά αμφίβολη.
- Το νέο πρόγραμμα «Σπίτι μου ΙΙ», που ανακοίνωσε ο Μητσοτάκης στη ΔΕΘ, προβλέπει να διαθέσει δύο δισεκατομμύρια ευρώ από το ταμείο ανάκαμψης, αποτελώντας μια νέα δέσμη ημίμετρων, που όχι μόνο δεν επιλύει το στεγαστικό πρόβλημα, αλλά αναμένεται να αυξήσει τις τιμές των επιδοτούμενων ακινήτων που θα μπορούσαν να αγοραστούν μέσω της επιδότησης. Το κριτήριο για την απόκτηση κατοικίας βασίζεται αποκλειστικά στην πιστοληπτική ικανότητα που ορίζουν οι τράπεζες, αντί για κοινωνικά κριτήρια, ενώ τα ηλικιακά και οικονομικά όρια διευρύνονται (25-50 ετών, με πιο χαλαρά εισοδηματικά κριτήρια σε σύγκριση με το προηγούμενο πλαίσιο). Παρ’ όλα αυτά, οι προϋποθέσεις για τα ακίνητα (έτος κατασκευής μετά το 2007, έως 150 τ.μ. και αξία έως 250.000 ευρώ) συνεχίζουν να είναι αμφισβητήσιμα. Αντί να αντιμετωπίσει το ζήτημα της στέγασης, το πρόγραμμα τελικά μεταφέρει τους πόρους του ταμείου ανάκαμψης στις τράπεζες για την επιδότηση στεγαστικών δανείων.
- Τέλος, το νέο πρόγραμμα που εξήγγειλε ο Δήμος Αθηναίων με τον φιλόδοξο τίτλο “κοινωνική κατοικία στην Αθήνα, αφορά μια πιλοτική εφαρμογή για 70 κατοικίες που θα διατεθούν με ελεγχόμενο ενοίκιο. Η συνολική δαπάνη 700.000€ μόνο αστεία μπορεί να χαρακτηριστεί μπροστά στο πρόβλημα.
Το δικαίωμα σε φθηνή επαρκή και ποιοτική στέγη για όλες/ους/α αποτελεί για εμάς πρωτεύον ζήτημα και οι δήμοι μπορούν και πρέπει να κινηθούν ώστε να παρέμβουν στην επίλυση της στεγαστικής κρίσης
Απαιτούμε:
Μείωση ενοικίων και στεγαστικού κόστους: Το νοίκι να μην ισούται με τον βασικό μισθό, οι νέοι/ες να μην αναγκάζονται να μένουν με τους γονείς τους, ενώ η εύρεση κατοικίας να μην απαιτεί μήνες αναζήτησης ούτε να καθορίζει τις αλλαγές στη ζωή μας. Να επιβληθεί πλαφόν στις αυξήσεις ενοικίων μετά τη λήξη του συμβολαίου, καθώς και γενικότερα στα ενοίκια, ενώ με τη χορήγηση επιδόματος ενοικίου το στεγαστικό κόστος να μην υπερβαίνει το 20% του εισοδήματος του ενοικιαστή. Να απαγορευτούν οι εξώσεις και οι διακοπές ρεύματος και νερού για τα ευάλωτα νοικοκυριά, με αναπροσαρμογή των κριτηρίων ευαλωτότητας ώστε να διασφαλιστεί αξιοπρεπής διαβίωση.
Κατοικία για Όλους/ες: Οραματιζόμαστε μια πόλη που θα διασφαλίζει αξιοπρεπή στέγη για όλους/ες τους κατοίκους της. Καμία/κανένας να μην μένει στον δρόμο και καμία να μην είναι αναγκασμένος/η να παραμένει σε κακοποιητικό σπίτι λόγω έλλειψης επιλογών. Η πόλη μας να αγκαλιάζει και να εντάσσει χωρίς αποκλεισμούς τους/τις μετανάστ(ρι)ες, διασφαλίζοντας στέγη για όσους/ες είχαν πρόσβαση σε προγράμματα στέγασης.
Καταγραφή και Διαχείριση Στεγαστικών Αναγκών: Να γίνει καταγραφή των αναγκών όλων των κατοίκων σε επίπεδο δήμου. Να δημιουργηθεί μια τράπεζα στέγης, μέσω της κατασκευής νέων κατοικιών αλλά και της επανάχρησης κενών κτιρίων, ώστε να καλυφθούν οι στεγαστικές ελλείψεις.
Ρύθμιση Αγοράς Ακινήτων, Τουριστικών Χρήσεων και Διαθεσιμότητας: Να καταργηθεί η χορήγηση νέων golden visas στα όρια του Δήμου Αθηναίων και να μειωθεί δραστικά στο φαινόμενο της βραχυχρόνιας μίσθωσης. Παράλληλα, να καταργηθούν ο ΕΝΦΙΑ και τα δημοτικά τέλη για τις πρώτες κατοικίες έως συγκεκριμένο όριο τετραγωνικών, με κλιμακούμενη μείωση για τις υπόλοιπες και αύξηση των τελών για τα κλειστά ακίνητα. Οι τράπεζες και τα funds να διαθέσουν ακίνητα προς πώληση ή ενοικίαση σε προσιτές τιμές. Η επέκταση των τουριστικών χρήσεων πρέπει να ελέγχεται, με την εφαρμογή ορίων ανά περιοχή.
Στήριξη Ευάλωτων Πληθυσμών: Η πολιτική στέγασης οφείλει να υποστηρίζει τους πιο ευάλωτους. Είναι αναγκαία η δημιουργία υποδομών για βραχεία φιλοξενία, ώστε να παρέχεται άμεση στέγη έως ότου εξασφαλιστεί μια μόνιμη λύση. Ειδικά για μετανάστες/ριες και πρόσφυγες, πρέπει να υπάρχουν προγράμματα στέγασης χωρίς προϋποθέσεις, που θα διαρκούν μέχρι την πλήρη κοινωνική τους ένταξη.
Φοιτητική Στέγαση: Η πόλη μας πρέπει να δώσει προτεραιότητα στους/στις φοιτητές/τριες, δημιουργώντας φοιτητικές κατοικίες που θα τους/τις επιτρέπουν να σπουδάζουν χωρίς οικονομική επιβάρυνση των οικογενειών τους. Παράλληλα, είναι απαραίτητη η κάλυψη των στεγαστικών αναγκών που προκύπτουν από την έλλειψη χώρων στις φοιτητικές εστίες.
ΑΞΙΟΠΡΕΠΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΙΤΗ ΣΤΕΓΗ ΓΙΑ ΟΛΕΣ-ΟΛΟΥΣ-ΟΛΑ
